?ℎ?̂́ ?ℎ?̂̉? ?ℎ?́? ????????? (???????, ?????????ℎ???, ?????????..) đ?̛?̛̣? ??? ?ℎ?̛ ???̂̀? ?ℎ??̂́? ???̣ ??̣? ?ℎ?́?ℎ ?ℎ?̂́?? ?ℎ?̂́?. ?ℎ? ??̛́? ?ℎ?̛̀? đ??̂̉? ℎ??̣̂? ??̣? ?ℎ?̛? ??́ ?ℎ?́? ???ℎ ??̀? ??̂̀? ?ℎ?̛ ?ℎ?? ?ℎ?̂́ đ?̛?̛̣? ??̂̉ ??̛̀ ???̀? ????????? (??????? ?) đ?̛?̛̣? ?ℎ?̀ ?ℎ?? ℎ?̣? ??̃ đ?̣? ???? ?????? ??̀? ?? ??̀ đ?̣? ???̉? ????? đ?̂́? ???, ?̂?? đ?̃ ?ℎ?̂?? ???̛̀ ?ℎ?́? ???ℎ ??̉? ??̀?ℎ đ?̃ ??̛́? ??́?ℎ ?ℎ? ??? ?ℎ??̂? ??̀? ??.
??̛́? ?ℎ?̉ ??̆?? ??̆?? ???ℎ ???????? đ?̛?̛̣? ?ℎ? ??̀ ??̣̂? ?ℎ?̂́? ????? ??́? ?ℎ?̀?ℎ ?ℎ?̂̀? ????????, ????????? ??́ ?ℎ?̂̉ ???́? ??̣? ??̉? ?ℎ??̣̂? ??́? ??̂́? ?ℎ?̆?, ??̂́? ?ℎ?̂? ?ℎ?? ??̀ ?ℎ?̂́?? ??̃? ℎ?́?.
Vitamin A acid gồm 3 thế hệ, mỗi thế hệ đều có tác dụng khác nhau đối với cơ thể. Trong đó bao gồm một số hoạt chất có tên sau:
Thế hệ 1 (Isotretinoin và Tretinon): Đây là những hoạt chất không có nhân thơm, có tác dụng trong điều trị các bệnh như trứng cá, trẻ hóa da và lành vết thương.
Thế hệ 2 (Acitretin và Etretinate): Đây là những hoạt chất có một nhân thơm. Trong đó, Acitretin được dùng nhiều trong điều trị vẩy nến và các rối loạn sừng khác, hoặc được sử dụng trên bệnh nhân cấy ghép cơ quan để phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào gai và ung thư tế bào đáy. Còn Etretinate thì ít được sử dụng rộng rãi.
Thế hệ 3 (Tazaroten, Adaphalen, Bexaroten): Đây là những Vtamin A acid có đa nhân thơm. Trong đó, Tazaroten được dùng điều trị vẩy nến, Adaphalen điều trị trứng cá còn Bexaroten được dùng để điều trị các Lymphoma tế bào ở da.
??̛ ???̂́ ??́? ???̣? ???̂́? ?????????
Tretinoin 0,025% và 0,05% được coi là tiêu chuẩn vàng cho điều trị lão hoá da do ánh sáng. Một số nghiên cứu cho thấy rằng tazarotene 0,1% có hiệu quả tương đương tretinoin 0,05% và cho cải thiện nhanh hơn. Một nghiên cứu năm 2017 so sánh hiệu quả của tretinoin 0,05% và adapalene 0,3% cho thấy hiệu quả tương đương trong điều trị lão hoá da trong 24 tuần.
Bằng cách tăng cường tốc độ và đưa quá trình sừng hóa của da về đúng chu kỳ, retinoids giúp điều trị các vết thâm, nám, làm sáng và đều màu da. Retinol khi đi vào cơ thể phải được chuyển hóa thành dạng gắn với gốc acid, tức là Vitamin A gốc rượu chuyển thành Vitamin A gốc acid thì mới có hoạt tính giúp trẻ hóa.
Với những tín đồ làm đẹp, thì đây là một liều thuốc diệu kỳ.
Bên cạnh đó, phản ứng của nhóm retinoids không phải ai cũng vượt qua dù đã được cảnh báo trước chính vì thế có người không dám dùng hay bỏ nửa chừng. Thông thường có những phán ứng phụ sau và cách khắc phục như sau.
1- Làm da căng, khô, thô ráp:
Retinol là làm tăng tốc quá trình tái tạo tế bào biểu bì, đẩy nhanh tốc độ tự tẩy bào chết của da. Retinol KHÔNG phải là chất tẩy da chết vì không loại bỏ các tế bào chết. Cách khắc phục khi da bị khô, thô ráp:
– Giảm số lần tẩy tế bào chết xuống còn 1-2 lần/tuần.
– Dưỡng ẩm đầy đủ: để tránh cho da bị khô quá mức.
2- Gây đỏ da và châm chích:
Da trở nên ửng đỏ và châm chích là những dấu hiệu viêm. Khi hàng rào bảo vệ da tự nhiên bị phá vỡ sẽ kích hoạt cơ chế phản hồi lại bằng cảm giác châm chích, đỏ da. Retinol thúc đẩy quá trình tẩy tế bào chết với tốc độ nhanh hơn khiến da có thể nứt nẻ. Sử dụng retinol nồng độ cao sớm như 1% và thoa mỗi ngày sẽ gây ra đỏ da nhiều hơn. Do đó nên:
– Bắt đầu với nồng độ vừa phải (0.5%) và chỉ thoa 1-2 lần/tuần. Ở nồng độ thấp 0.025%, tretinoin chủ yếu mang lại hiệu quả ở lớp thượng bì. Ở nồng độ 0.05% và 0.1%, hiệu quả cao và sâu hơn tới lớp hạ bì. Nồng độ càng cao, hiệu quả càng mạnh và càng ảnh hưởng sâu vào các lớp dưới của da và gây ra tác dụng phụ càng cao.
– Nếu ban đầu da có biểu hiện kích ứng thì bạn nên rửa đi sau khi để retinol trên da từ khoảng 15-20 phút. Và tăng tần suất từ từ.
– Sử dụng mỗi ngày vào buổi tối để đạt được hiệu quả tối đa.
– Chọn sản phẩm bào chế với công nghệ microencapsulation-giúp giải phóng retinol từ từ vào trong da. Công thức formulate của loại tretinoin bạn đang dùng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và nồng độ của tretinoin. Các công thức nhiều dưỡng ẩm và nước sẽ làm giảm ngay hiệu quả của tretinoin mặc cho nồng độ bao nhiêu.
– Đổi sản phẩm phù hợp: Nếu bạn kích ứng quá mức với tretinoin, hãy thử retinol. Sau khi lên da, retinol chuyển hóa thành retinaldehyde và sau đó thành retinoic acid (tretinoin). Và vẫn đáp ứng các hiệu quả . Lưu ý rằng retinol yếu hơn tretinoin khoảng 20 lần. 1% retinol sẽ gần tương đương với 0.05% tretinoin. Tuy nhiên, với retinol, da ít bong tróc hơn, ít đỏ, ít mất nước hơn.
Chỉ nên sử dụng tretinoin khoảng 18 tuần (đầy 4 chu kỳ sừng hóa của da). Nếu bạn cảm thấy 18 tuần mà da bạn vẫn không hết đỏ, ngứa, rát…thì lập tức chuyển sang các thể nhẹ hơn (retinaldehyde hay retinol)
3- Gây ra quá trình đẩy mụn:
Khi retinol đẩy nhanh tốc độ tự thay tế bào của da, các nhân mụn ẩn sẽ được đẩy lên trên bề mặt. Thông thường, hiện tượng này dễ gặp nhất ở nhóm da dầu, có xu hướng dễ bị mụn.
Cách khắc phục:
– Tẩy da chết với salicylic acid. Salicylic acid là một dạng BHA duy nhất không ĐỐI KHÁNG khi được dùng chung với retinol. Salicylic acid giúp mụn trên da nhanh khô, nhanh đào thải nhân mụn ra khỏi da và đẩy nhanh quá trình tự chữa lành da hơn.
4- Da nhạy cảm với ánh nắng mặt trời:
Retinol đẩy nhanh quá trình tẩy tế bào chết , tế bào mới sinh ra nhiều hơn, bề mặt da căng bóng trẻ trung hơn nhưng cũng nhạy cảm với ánh sáng hơn .
Cách khắc phục:
– Sử dụng retinol vào ban đêm.
– Luôn sử dụng chống nắng cho da trong mọi điều kiện thời tiết.
Dịch, sưu tầm và tham khảo từ bác sĩ Mạnh Linh